Hiperglikemia (przecukrzenie). Objawy, powikłania, przyczyny, leczenie

Hiperglikemia to poważny problem i zdarza się każdemu diabetykowi. Jest to stan, w którym poziom cukru we krwi wzrasta ponad poziom prawidłowy. U zdrowego człowieka glikemia na czczo powinna mieścić się w granicach 70 – 99 mg/dl. 2h po posiłku nie powinna przekraczać 140 mg/dl. U diabetyka prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo nie powinien przekraczać 110 mg/dl, a dwie godziny po posiłku – 140mg/dl. Powyżej tego wyniku mamy do czynienia z hiperglikemią.

Wideo o hiperglikemii

W poniższym filmie w skrócie opisujemy czym jest hiperglikemia oraz jakie są przyczyny i objawy tej dolegliwości.

Powikłania hiperglikemii

Długotrwale utrzymujące się wysokie poziomy glikemii we krwi powodują bardzo poważne zaburzenia metaboliczne w całym organizmie. Powodują rozwój tzw. późnych powikłań cukrzycowych, które objawiają się zaburzeniami funkcji ważnych dla życia narządów, w szczególności: serca, nerek, oczu i układu nerwowego. Najczęstsze powikłania to: zawał serca, udar, retinopatia, nefropatia, neuropatia i polineuropatia cukrzycowa.

Pobierz infografikę o powikłaniach hiperglikemii

Posiadając odpowiednią wiedzę dotyczącą występowania hiperglikemii i odpowiednio szybko reagując na podwyższony poziom cukru we krwi, można uniknąć powikłań.

Objawy hiperglikemii

Objawy hiperglikemii, czyli tzw. przecukrzenia w organizmie są podobne do objawów cukrzycy. Należą do nich m.in. poniższe symptomy:

• wzmożone pragnienie,
• oddawanie dużych ilości moczu,
• uczucie senności, zmęczenia,
• uczucie suchości w jamie ustnej,
• złe samopoczucie,
• problemy ze wzrokiem,
• problemy skórne w postaci świądu oraz stanów zapalnych narządów płciowych,
• może pojawić się również zapach acetonu z ust.

Ale objawy hiperglikemii mogą przyjmować także i inne postacie, takie jak bóle głowy, czy zaburzenia koncentracji.

Jeśli wydaje Ci się, że masz objawy hiperglikemii, zwróć się po poradę do Twojego lekarza diabetologa. Możesz także otrzymać pomoc, korzystając ze specjalnych programów dla diabetyków, takich jak Diabdis

Objawy hiperglikemii – infografika

Pobierz infografikę o objawach hiperglikemii

Występowanie hiperglikemii

Hiperglikemia występuje, gdy w organizmie brakuje insuliny np. w  typie 1 cukrzycy lub gdy organizm nie potrafi jej odpowiednio wykorzystać np. insulinooporność w cukrzycy typu 2.

Przyczyny hiperglikemii

Powyżej wymieniliśmy jakie są objawy hiperglikemii. Teraz dla odmiany przyjrzyjmy się temu, jakie mogą być jej przyczyny. Istnieje wiele czynników, które mogą wywołać wysoki poziom cukru we krwi. Najczęstsze powody to m.in.:

• zbyt mała dawka insuliny lub jej pominięcie,
• zbyt wczesne spożycie posiłku od podania insuliny,
• nie zażycie leków przeciwcukrzycowych,
• zbyt obfity posiłek bogaty w węglowodany,
• podjadanie między posiłkami,
• choroba, infekcja,
• mała aktywność fizyczna,
• sytuacje stresowe,  emocje, problemy rodzinne,
• u kobiet stan przed miesiączką.

Przyczyny hiperglikemii – infografika

Powyższą listę udostępniamy tez w formie poniższej infografiki odpowiadającej na pytanie co powoduje hiperglikemię:

Pobierz infografikę o przyczynach hiperglikemii

Efekt brzasku

Inną przyczyną hiperglikemii może być tzw. zjawisko brzasku, które występuje u wielu chorych na cukrzycę i to nie tylko leczonych insuliną. Efekt brzasku jest spowodowany fizjologicznym wyrzutem hormonów takich jak: hormon wzrostu, kortyzol, adrenalina oraz glukagon. Szczyt wydzielania tych hormonów następuje podczas snu, między godziną trzecią a ósmą rano.

Przyczyny hiperglikemii u osób leczonych pompą insulinową

Osoby, które są leczone za pomocą pompy insulinowej, mogą doświadczyć hiperglikemii z powodu:

• uszkodzonej pompy,
• niedrożnego lub zagiętego wkłucia,
• uszkodzonego osprzętu, np. drenu, zbiorniczka,
• zbyt długiego noszenia zestawu infuzyjnego.

Jeśli stan hiperglikemii utrzymuje się przez czas dłuższy niż 4 godziny, należy sprawdzić mocz i krew na obecność ciał ketonowych. Długotrwały brak insuliny w organizmie może prowadzić do rozwoju bardzo niebezpiecznej dla zdrowia kwasicy ketonowej.

Kwasica ketonowa

Kwasica ketonowa – osobny artykuł

Definicja kwasicy ketonowej

Kwasica ketonowa to zaburzenia metaboliczne wynikające z bardzo wysokiego stężenia glukozy we krwi, które prowadzą do nadmiernej produkcji ciał ketonowych (substancji kwaśnych w organizmie). Częściej występuje w przebiegu cukrzycy typu 1 niż typu 2.

Przyczyny kwasicy ketonowej

Przyczyną kwasicy ketonowej jest niedobór insuliny powodujący znaczne zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Hiperglikemia z  kolei prowadzi do licznych zaburzeń metabolicznych przebiegających z nadmierną produkcją ciał ketonowych i do znacznego odwodnienia organizmu. Chcąc obronić się przed dużymi stężeniami glukozy we krwi, organizm pobudza ośrodek pragnienia w mózgu i zwiększa oddawanie moczu, aby wypłukać nadmiar glukozy. Jeśli jednak ilość oddawanego moczu jest większa niż ilość przyjmowanych przez pacjenta płynów, doprowadza to do odwodnienia organizmu. Kwasica ketonowa rozwija się w ciągu kilku godzin.

Leczenie hiperglikemii

W trakcie leczenia dążymy do tzw. wyrównania cukrzycy, czyli osiągnięcia jak najlepszych wartości glikemii poprzez regularną samokontrolę, modyfikację stylu życia, odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne, prawidłowe odżywianie oraz aktywność fizyczną.

Leczenie hiperglikemii – infografika

Pobierz infografikę o leczeniu hiperglikemii

Metaboliczne wyrównanie cukrzycy

Najważniejszym parametrem metabolicznego wyrównania cukrzycy jest badanie hemoglobiny glikowanej, tzw. HbA1c, które określa stopień wyrównania cukrzycy w ostatnich 3 miesiącach.

Poranna hiperglikemia

Może zdarzyć się też sytuacja, gdy po nocnym niedocukrzeniu rano budzimy się z wysokim poziomem cukru. Taki rodzaj nocnego efektu odbicia nosi nazwę „zjawiska Somogyi’a”.

Zjawisko Somogyi

Wynika ono z wydzielania przez organizm hormonów kontrregulacyjnych – hiperglikemizujących, które pobudzają wątrobę do uwalniania zapasów glukozy zgromadzonych w postaci glikogenu. Wspomniane hormony dają sygnał, żeby „uruchomić rezerwy”. Poziom glukozy rośnie, co możemy zaobserwować mierząc cukier glukometrem bezpośrednio po przebudzeniu.

Ciekawostką jest fakt, że przez lata kwestionowano istnienie tego zjawiska. Dzisiaj wiadomo już, że przynajmniej u osób dorosłych, rzeczywiście nic takiego się nie dzieje. Z najnowszych badań wynika, że nie mamy takiego potencjału wydzielania hormonów kontrregulujących, które mogłyby w odpowiedzi na hipoglikemię doprowadzić do hiperglikemii. Dr hab. n. med. Tomasz Klupa pisze w swoim artykule, że  co najwyżej dzięki nim możemy przejść z hipoglikemii ciężkiej do hipoglikemii umiarkowanej, bądź z hipoglikemii umiarkowanej do normoglikemii.

Przyczny porannej hiperglikemii

• zbyt obfitym, późno spożytym posiłku,
• dojadaniu w nocy,
• zmianie zapotrzebowania na insulinę związanej z drugą fazą cyklu miesięcznego,
• nasilającym się efektem brzasku, głównie w okresie dojrzewania,
• nieprawidłowej dawce insuliny długodziałającej lub nieprawidłowo ustawionej bazie w pompie,
• nieprawidłowo działającym wkłuciu zestawu infuzyjnego pompy,
• zatrzymaniu pompy na wiele godzin w nocy.

Inne artykuły o cukrzycy:

• Zjawiskiem odwrotnym do hiperglikemii, ale również niepożądanym i niebezpiecznym, jest hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom cukru we krwi. Dowiedz się więcej o hipoglikemii.
• Twoje nastawienie psychiczne ma istotny wpływ na to, jak radzisz sobie ze zbyt wysokim poziomem cukru. Przeczytaj artykuł psychologa: Cukrzyca a psychika.
• Nieumiejętne mierzenie poziomu cukru glukometrem może przyczynić się do błędów w pomiarach. Dowiedz się, na co warto zwrócić uwagę przy kontroli cukrzycy. Jak mierzyć poziom cukru glukometrem?
• Pompa insulinowa dla cukrzyka

O Diabdis

Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.