Mleko a cukrzyca: czy mleko jest zdrowe dla diabetyka? Jakie przetwory mleczne można bezpiecznie spożywać? To pytania, które często padają, gdy rozmawiam z pacjentami o prawidłowej diecie przy cukrzycy. I słusznie! Mleko i przetwory mleczne to z jednej strony źródło pełnowartościowego białka zwierzęcego, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a także cennych składników mineralnych, głównie wapnia biorącego udział m. in. w procesie budowy kości. Z drugiej strony: dobrze wiedzieć, jak i kiedy spożywać produkty mleczne lub w jakich sytuacjach ich unikać. Jeśli jesteś diabetykiem, musisz też wiedzieć, że mleko pomimo wielu jego zalet podnosi poziom cukru we krwi ponieważ zawiera laktozę – cukier mleczny.
Mleko a cukrzyca: co warto wiedzieć na początek?
Poniżej przedstawiamy kilka zasad, które powinien znać każdy diabetyk, który spożywa produkty mleczne. Przeczytaj i dowiedz się, jak zdrowo się odżywiać, dobrze kontrolować cukrzycę, a także umożliwić organizmowi prawidłowe funkcjonowanie.
1. Spożywaj 2-3 porcje produktów mlecznych dziennie.
Według instytutu Żywienia i Żywności, a także The American Diabetes Association (ADA) 2-3 porcje mleka lub produktów mlecznych możesz spożywać bezpiecznie każdego dnia. Ile wynosi jedna porcja? To na przykład:
- szklanka mleka,
- szklanka kefiru,
- szklanka maślanki,
- szklanka jogurtu naturalnego,
- 3/4 szklanki gęstego jogurtu (bałkańskiego),
- grubszy plaster twarogu.
Przy cukrzycy typu 2 wybieraj fermentowane produkty mleczne – jogurty, kefiry itp. Jeśli w diecie pojawia się mleko, powinno występować jako dodatek do potraw, a nie napój.
2. Sprawdzaj zawartość tłuszczu.
Produkty mleczne są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, szczególnie tłuste sery: białe i żółte. Dlatego w diecie chorych na cukrzycę należy stosować produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, ale nie zupełnie odtłuszczone. W odtłuszczonym mleku jest spora ilość cukru, który szybko się wchłania, gwałtownie podnosi poziom glukozy i wzmaga apetyt. Ponadto brak tłuszczu uniemożliwia wchłonięcie rozpuszczalnych w nim witamin A, D i E, co wpływa na gorsze przyswajanie wapnia przez organizm. Produkty, które należy stosować w diecie chorych na cukrzycę to:
- niskotłuszczowe mleko,
- niskotłuszczowe jogurty,
- serki homogenizowane,
- chudy twaróg.
Jeśli więc wybierasz porcję mlecznego produktu, sięgnij po ten z niższą zawartością tłuszczu. Zwróć też uwagę na informację żywieniową o produkcie, która powinna znajdować się w tabelce na opakowaniu. Serki twarogowe w kubeczkach mają od 3 do nawet 30% tłuszczu. Wybierz mądrze!
Więcej o produktach z niższą zawartością tłuszczu znajdziecie w artykule o: Żywność o obniżonej zawartości energetycznej
[dropshadowbox align=”center” effect=”lifted-both” width=”auto” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”1″ border_color=”#dddddd” ]Uwaga! Zalecenia ograniczenia tłuszczów zwierzęcych pochodzących z mleka i jego przetworów nie przestrzega się tak rygorystycznie w diecie dzieci do lat pięciu. Zagrożenie wystąpienia naczyniowych powikłań cukrzycowych w tym wieku jest niewielkie, a produkty te zawierają cenne składniki odżywcze potrzebne do prawidłowego rozwoju i wzrostu dziecka.[/dropshadowbox]
3. Unikaj niektórych produktów.
W diecie cukrzycowej niektóre produkty najlepiej wyeliminować. Jak już wiesz z poprzedniego punktu, zdecydowanie powinieneś wystrzegać się:
- tłustej śmietany,
- serów żółtych,
- tłustych serów białych,
- pełnego mleka.
Do listy produktów mlecznych, których lepiej unikać dodaj też wszystkie te przetwory, które w składzie zawierają dodatkowy cukier: słodzone koktajle mleczne, słodzone jogurty oraz mleko zagęszczone.
4. Pamiętaj o liczeniu wymienników węglowodanowych.
Mleko i jego przetwory (jogurty, kefiry, maślanki, serki homogenizowane) oprócz tłuszczu i białka zawierają również węglowodany, które mają wpływ na stężenie glikemii. Nie zapomnij więc policzyć w nich wymienników węglowodanowych i podać odpowiedniej dawki insuliny.
Wymienniki węglowodanowe i białkowo-tłuszczowe najszybciej policzysz na: Kalkulator dla diabetyka
5. Mleko na czczo? Bądź ostrożny!
Należy również zwrócić uwagę, że mleko pite rano na czczo, a dokładnie laktoza (cukier mleczny) w nim zawarta, może bardzo szybko podnosić stężenie glukozy we krwi. Taki wzrost obserwuje się w szczególności u osób młodych z cukrzyca typu 1. Mleko lub zupę mleczną powinno się spożywać na śniadanie po podaniu krótkodziałającej insuliny i tylko wówczas, gdy przed posiłkiem stężenie glukozy we krwi było prawidłowe (70 – 90 mg%). Dobrze jest również po podaniu insuliny poczekać 10-15 min, aż zacznie ona działać.
6. Nie podawaj mleka krowiego dzieciom poniżej 1 roku życia.
Warto też wiedzieć, że obecnie prowadzone są badania nad czynnikami zewnętrznymi warunkującymi rozwój cukrzycy typu 1 (obok czynników genetycznych). Wśród takich czynników analizowano obce białka z mleka krowiego. Wykazano, że podawane dzieciom do 1 roku życia białka obce stymulują powstawanie przeciwciał krzyżowo reagujących z białkami powierzchniowymi komórek beta wysp trzustki i w ten sposób je uszkadzają. Dzieje się tak, ponieważ układ odpornościowy dziecka dopiero dojrzewa, a nieszczelna bariera jelitowa jest przepuszczalna dla obcych antygenów.
Analizy wykazały, że spożycie mleka krowiego do 1 roku życia może przyczynić się do rozwoju cukrzycy typu 1. Nie potwierdziły natomiast takich zależności w przypadku dzieci starszych (2 lata i więcej). Odpowiadając więc na pytanie o mleko a cukrzycę u dzieci, należy podkreślić, że dla niemowląt do 1 roku życia najlepszym sposobem zdrowego żywienia jest karmienie piersią.
Mleko a cukrzyca: dostosuj do swoich potrzeb.
Mleko i jego przetwory to cenne źródło wielu ważnych składników odżywczych potrzebnych naszemu organizmowi. Pamiętajmy jednak, aby zachować umiar w ich spożyciu. Niektóre produkty mleczne są wysokokaloryczne i mają wpływ na stężenie glikemii. Warto zastanowić się, czy duża ilość spożywanych produktów mlecznych nie będzie miała złego wpływu na funkcjonowanie organizmu, a przede wszystkim – na poziom cukru we krwi. Dodatkowo, warto wziąć pod uwagę predyspozycje własnego organizmu, takie jak alergie pokarmowe i wybrać na przykład mleko bez laktozy.
Konsultacja merytoryczna: Lilla Welzel
Przeczytaj też inne nasze artykuły o cukrzycy:
O Diabdis
Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.
