U pacjentów chorych na cukrzycę, u których wdrożono leczenie insuliną konieczna jest edukacja dotycząca:
- przekazania wiedzy dotyczącej działania przepisanej insuliny,
- prawidłowego modyfikowania i dawkowania insuliny,
- określenia zapotrzebowania na insulinę bazalną oraz doposiłkową,
- określenia tzw. przeliczników insuliny na 1 WW – /dotyczy częściej chorych na 1 typ cukrzycy,
- zaznajomienia z tabelami Wymienników Węglowodanowych.
Dawkowanie insuliny
Modyfikacja dawek insuliny powinna określać sposób podejmowania skutecznych decyzji przez pacjenta w zakresie indywidualnego dawkowania leku biorąc pod uwagę:
- aktualną wartość glikemii,
- planowany posiłek,
- ewentualną aktywność fizyczną,
- chorobę czy stan zapalny w organizmie.
Do obliczania dawki insuliny potrzebne są dwa współczynniki:
- Współczynnik insulina/węglowodany,
- Współczynnik wrażliwości na insulinę czyli tzw. współczynnik korekty.
Leczenie pacjentów chorych na cukrzycę ma charakter indywidualny. U każdego chorego szybkość wchłaniania się węglowodanów, wrażliwość na insulinę oraz zapotrzebowanie na insulinę są różne. Każdy pacjent zatem musi znać swoje zapotrzebowanie na 1 WW. Można w tym wypadku skorzystać z reguły 500.
Zapotrzebowanie na insulinę
Zadaniem lekarza diabetologa jest poinformowanie chorego, że zapotrzebowanie na insulinę jest różne o różnych porach dnia – największe jest zwykle w godzinach porannych. Bardzo ważnym elementem edukacji jest ustalenie tzw. przeliczników czyli określenie podaży insuliny indywidualnie przeliczonej dla każdego pacjenta na 1 WW.
Przykładowo przeliczniki wynoszą :
- śniadanie ok. 1,0-2,0 j./WW
- obiad ok. 1,0 j./WW
- kolacja ok.1,0-1,5 j./WW
UWAGA : każdy chory posiada inne dawki przeliczników na WW, w zależności od indywidualnej insulinowrażliwości.
Wrażliwość na insulinę
Następnym krokiem jest oszacowanie wrażliwości na insulinę . Wiedza ta jest potrzebna aby chory sam potrafił zadecydować o wielkości dawki insuliny na wypadek hiperglikemii czyli by mógł samodzielnie dokonać tzw. korekty wysokiego stężenia glukozy . Korektę hiperglikemii zazwyczaj dokonuje się insuliną szybkodziałającą lub krótkodziałającą (insulina ludzka) .
Wiedza to podstawa
Aby jednak dokonać takiej korekty musimy posiadać wiedzę o ile 1 j insuliny obniży mu poziom stężenia glukozy we krwi. Wiele źródeł podaje informacje , że 1 j insuliny obniża od 30-50 mg/dl. Jest to jednak bardzo indywidualne. Pacjenci obciążeni np. insulinoopornością mogą np. osiągać mniejsze obniżenie glikemii niż podano .
Aby dokładniej wyliczyć swoją wrażliwość można skorzystać z tzw. REGUŁ 1500, 1800 – reguły te dokładniej szacują naszą wrażliwość na insulinę.
Reguła 1800 dotyczy obliczania wrażliwości na insulinę przy stosowaniu analogów.
1800 : dobową dawkę insuliny (czyli suma podaży insuliny doposiłkowej + bazy + ewentualnych korekt w ciągu całej doby) Jeśli dobowa podaż insuliny różni się każdego dnia to do obliczenia posłuży nam średnia z 7 dni.
Przykład: 1800 : 45 j insuliny = 40 mg/dl oznacza to ze 1j obniży nam glikemie o 40 mg/dl/
Chcemy obniżyć hiperglikemię z poziomu 360 mg/dl do poziomu 120 mg/dl
360-120=240:40 = 6 j. Należy podać 6 j analogu szybkodziałającego celem obniżenia hiperglikemii do prawidłowego poziomu 120 mg/dl
Reguła 1500 dotyczy obliczania wrażliwości na insulinę przy stosowaniu insulin ludzkich.
Przykład 1500: 50 j insuliny = 30 mg/dl oznacza to, ze 1j obniży nam glikemie o 30 mg/dl
Chcemy obniżyć hiperglikemię z poziomu 280 mg/dl do poziomu 100mg/dl
280-100=180 ;30 = 6j. Należy podać 6j krótkodziałającej insuliny ludzkiej celem obniżenia hiperglikemii do prawidłowego poziomu 100 mg/dl.
Jednorazowa dawka insuliny na korektę nie powinna przekraczać 10j. Odstęp pomiędzy podażą dawek korekcyjnych nie powinien być krótszy niż 1,5-2 h .
Osoby leczone insulinami ludzkimi powinny uzyskać od lekarza prowadzącego zakresy stosowania dawek insuliny w przypadku stwierdzenia hiperglikemii przed posiłkiem.
Przykład:
Pacjent leczony insuliną actrapid ma przepisane tzw. sztywne dawki insuliny. Schemat postępowania według zaleceń lekarza np. przed śniadaniem:
- Glikemia poniżej 80 mg 8j – 1j = 7j
- Glikemia 80 -120 mg /dl podaż insuliny 8j do śniadania
- Glikemia 120-150 mg/dl 8j + 1j
- Glikemia 150-180 mg dl 8j + 2j
- Glikemia 180-210 mg/dl 8j+ 3j
Itd. według indywidualnych zaleceń lekarza
Analogiczny schemat podawania insuliny do pozostałych posiłków powinien być określony przez lekarza.
Inne metody korekt:
W niektórych sytuacjach wymagane jest zwiększenie lub zmniejszenie aktualnych dawek insuliny zarówno podstawowej (bazowej) jak i doposiłkowej (bolusów).
Zwiększenie dawek insuliny jest potrzebne przy wzroście zapotrzebowania na insulinę:
- Choroba , infekcja, stan zapalny, gorączka
- Zmniejszona aktywność fizyczna
- wzrost masy ciała,
- stosowania leków (np. sterydów),
- stres
- ciąża
- kończąca się remisja
Dawki insuliny kiedy zmniejsza się zapotrzebowanie:
- wzrost aktywności fizycznej
- spadek masy ciała
O Diabdis
Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.
